Symposium Freundschaft

Symposium

Freundschaft –

Eine Geschichte des Vertrauens

 

Donnerstag, 19. Dezember 2013, 17-21 Uhr
Bitte anmelden via mail@castrumperegrini.nl
Eintritt 25 Euro incl. Diner und einem Getränk
Jaarvrienden Castrum Peregrini en studenten DIA 15 euro

In Zusammenarbeit mit dem Duitsland Instituut bei der Universität van Amsterdam

 

Ute FrevertUte Frevert, Direktorin des renommierten Max Planck Instituts für Bildungsforschung, hält den Eröffnungsvortrag des Symposiums über Freundschaft. Was sind die Bausteine von Freundschaft, was ist die verändernde Rolle von Vertrauen in der Gesellschaft heute und in der Vergangenheit? Warum steht Freundschaft so zentral bei Castrum Peregrini? Wie können wir heute eine kritische Perspektive auf den historischen Ursprung von Castrum Peregrini  fruchtbar machen?

Nach dem Eröffnungsvortrag von Ute Frevert und der Diskussion mit Josef Früchtl wird Ute Oelmann über Freundschaft bei dem Deutschen Dichter Stefan George sprechen. Das gemeinsame Essen bietet Gelegenheit zum persönlichen Austausch, gefolgt von einem Zeitzeugengespräch über Freundschaft bei Wolfgang Frommel, dem Mitbegründer von Castrum Peregrini. Der Abend klingt aus mit einem Glas Wein.

 

Programm

17 Uhr                 Begrüßung und Einführung ins Programm

17.15 Uhr            Eröffnungsvortrag Ute Frevert

18.00 Uhr           Diskussion  mit Josef Früchtl u.L.v.  Joachim Umlauf

18.30 Uhr           Pause

18.45 Uhr           Referat Ute Oelmann über Freundschaft bei Stefan George

19.15 Uhr            Gespräch u.L.v. Joachim Umlauf

19.30 Uhr           Walking diner

20.15 Uhr           Gespräch mit Zeitzeugen der frühen Jahre des Castrum Peregrini, u.L.v. Nicole Colin

21.00 Uhr           Ende des offiziellen Programms

 

DIA_Logo_zwart_naast

 

Beiträger

 

Ute Frevert , Direktorin Max Planck Instituts für Bildungsforschung, Berlin

Josef Früchtl, Professor für Philosophie, Universität von Amsterdam

Ute Oelmann, Leiterin des Stefan George Archivs, Stuttgart

 

Unter Leitung von

Nicole Colin, Professorin für Deutsche Literatur- und Kulturwissenschaft an der Universität von Amsterdam

Joachim Umlauf, Direktor Goethe Institut Paris, Mitglied des Programmrats von Castrum Peregrini

 

 

Hintergrund

 

Castrum Peregrini hat in den letzen Jahren eine eingreifende Reorganisation und inhaltliche Neuorientieren durchgemacht, weg vom hermetisch Georgischen Lebensmodell, hin zu einem multidisziplinären kulturellen Programm das die Werte Freiheit, Freundschaft und Kultur auf ihre gesellschaftliche Relevanz hin erkundet. Die Begriffe verweisen auf die Gruppe von Untertauchern während der deutschen Besetzung, die sich unter dem Decknamen Castrum Peregrini verbargen.

Diese Vergangenheit probiert Castrum Peregrini fruchtbar zu machen für das Nachdenken über die Gegenwart. Dabei steht die Frage nach Formen einer aktiven Erinnerungskultur oft zentral.

 

Bitte beachten Sie auch den Beitrag von Ute Frevert in DE VRIEND

 

 

 

Stefan George Redux

Vrijdag, 10 december, 20 uur

Met Ute Oelmann, Thomas Karlauf, Ulrich Raulff

Opperspreekstalmeester: Joachim Umlauf

Voertaal: Duits
Entrée: 7,- euro, gereduceerd 5,- euro , met GND-jaarkaart gratis.

De avond wordt georganiseerd in samenwerking met het Genootschap Nederland-Duitsland (GND).

De zevende aflevering uit onze Redux Reeks die het gedachtegoed van iconen uit het verleden in het leven en werk van de gespreksgasten belicht. Het Motto van de avond en vertrekpunt van het gesprek is `Und Herr der zukunft wer sich wandeln kann’,  uit Stefan Georges gedicht Der Krieg.

eilmeldung:

Thomas Karlauf zal helaas niet aanwezig kunnen zijn. Vanwegen winterse weersomstandigheden worden vluchten vanuit luchthaven Tegel Berlijn gecancelled. De Stefan George Redux gaat gewoon door met Ute Oelmann, Maik Bozza, Ulrich Raulff en Joachim Umlauf.

.
Vrijdag, 10 december, 18.30 uur: Stefan George for beginners

Van 1951 - 2006 het logo van Castrum Peregrini. Bewerking van Jan Robert Leegte, 2009.Voorafgaand aan de Stefan George Redux biedt Ute Oelmann voor geïnteresseerden een inleiding aan in het leven en werk van deze Duitse dichter die in Nederland vrij onbekend is maar in Duitsland een revival beleeft.  Maik Bozza stelt vervolgens de recente uitgaven uit publicatiereeks Castrum Peregrini – Neue Folge voor die sinds 2008 bij Wallstein Verlag Göttingen verscheint.

Die Redux Abende bei Castrum Peregini diesmal in Zusammenarbeit mit GND versuchen das Gedankengut von Klassikern auf Ihre Relevanz in der Gegenwart zu prüfen. Nach Abenden über Spinoza, Hannah Arendt, Elias Canetti und Georg Büchner geht es nun um den deutschen Dichter Stefan George, 1968-1933. Stefan George erlebte in den letzten Jahren ein Come-back im deutschen Feuilleton und beim lesenden Publikum. Dabei hat nicht zuletzt auch die jahrelange Publikationstätigkeit von Castrum Peregrini eine Rolle >gespielt. Mit der bahnbrechenden Biographie Stefan Georges hat Thomas Karlauf (Die Entdeckung des Charisma, 2007) die Debatte neu belebt. Ute Oelmann, Leiterin des Stefan George Archivs in Stuttgart, hat in zahllosen Publikationen Leben und Werk Stefan Georges und des Georgekreises beleuchtet und besorgt die kritische Neuausgabe seiner Werke. Ulrich Raulff, Direktor des Deutschen Literaturarchivs und Schiller Nationalmuseums in Marbach veröffentlichte 2009 seine preisgekrönte Studie”Kreis ohne Meister. Stefan Georges Nachleben”. Seine Wirkungsgeschichte setzt an, wo die Biographie Karlaufs endet: beim Tod Stefan Georges. Die Gesprächsteilnehmer beginnen mit je einer kurzen Reflexion über das Zitat `Und Herr der zukunft wer sich wandeln kann und gehen dann unter Leitung von Joachim Umlauf, Direktor des Goetheinstituts Paris, miteinander und dem Publikum ins Gespräch.

FIT – working conference

FIT – Fanaticism Indicator Test

Project launch – first partners meeting – working conference

Castrum Peregrini and Goethe Institut in association with the Dialogue Advisory Group

Amsterdam 25 and 26 September 2009

Working language: English

As a practical conclusion drawn from the project application we suggest to work in three strands:

1)         on the general theme of fanaticism

2)         on the local/regional aspects of fanaticism (specific situation and practice of the involved partner organisations): couleur local; collection of best practice

3)         on measurement tools: the Fanaticism Indicator Test – development of methodology, questionnaire and online application

These three aspects give structure to all our project meetings, so that strand 1 is an ongoing discussion across all meetings (to be documented online) leading to a final (publishable) conclusion. Strand 2 highlights the situation of the partner institution hosting a meeting and the work of strand 3 would develop in-between the meetings by a working group set up during the first meeting. They would present and discuss their proceedings during all project meetings.

Ram Manikkalingam will follow the whole conference as an observer and will give critical feedback in the end.

Friday, 25 September

Castrum Peregrini, Herengracht 401

For project partners only:

 

13h00

Welcome by Lars Ebert
Introduction in weekend schedule and housekeeping announcements
Presentation of project objectives

14h00
Introduction of project partners (15 minutes maximum each)

15h30
Coffee break

16h00
Workshop: Problems and practice of involved partner institutions. (10 minutes each); Presentation and discussion. Chaired by Joachim Umlauf, director Goethe Institut Amsterdam

17h30
End of first session

18h00
Dinner at Brasserie Harkema (http://www.brasserieharkema.nl/)

 

20h00 – public part
Roundtable talk on Fanaticism 

Ram Manikkalingam (Universiteit van Amsterdam) and Bert van den Brink  (University of Utrecht) will both give an introduction in the subject before they enter into a dialogue involving the public.

 

Saturday 26 September

Castrum Peregrini, Herengracht 401

10h00
Workshop (Strand 1)
Joachim Umlauf, director Goethe Institut, Amsterdam
Definition of Fanaticism (in: Anthropology, Sociology, History, Literature, Performing Arts, Fine Arts etc.)

when and why does one gets fanatic?
why is one individual more vulnerable than the other?
what is needed to realise one has tendencies towards fanaticism?
when can you call somebody fanatic?

11h00
Coffee break

11h30
Workshop (Strand 3)
Presentation and discussion of the existing (Dutch) FIT, the ‘Weerbaarheidsmeter’;
Dirk Jansen, Chair Stefan Zweig Society

12h30
Lunch break (see list with suggested lunchrooms)


Goethe Institut, Herengracht 470

14h30
Breakout groups:

1) task force: Fanaticism Indicator Test; Dirk Jansen and Michael Defuster (Strand 3)

2) task force: collecting and making accessible of best practice; Lars Ebert and Joachim Umlauf (Strand 2)

15h30
Coffee break

16h00
Feedback by Ram Manikkalingam and discussion

17h00
End of afternoon sessions; meeting of responsible representatives of partner institutions to define date and agenda of next meetings. Signing of co-operation agreement.

18h00
Dinner at Goethe Institute

19h00
Film screening The Wave, with presentation of didactic material

LLPafbeelding kleurDAG

Nabeschouwing eerste Aurasalon

28 mei 2009

Castrum Peregrini zet de deuren open voor een breder publiek. Het Aura project laat het erfgoed van deze gemeenschap hoor-, voel- en zichtbaar worden in de nieuwe ruimtes op de parterre van de Herengracht 401/Beulingstraat 10. cimg3779Contemporaine kunstenaars, dichters, filosofen en theatermakers krijgen de ruimte geboden om met hun visie een nieuwe betekenislaag toe te voegen aan de bestaande tradities, verhalen, voorwerpen en personages van onze stichting. Om op dit proces te kunnen reflecteren organiseren wij salonavonden met de deelnemende kunstenaars en gastsprekers. Bij deze gesprekken staat de Aura idee van de Duitse filosoof Walter Benjamin centraal.

Als inleiding van de salonavond van 28 mei jl. liet de curator van de Aura tentoonstelling, Michiel van Iersel, het publiek delen in zijn enthousiasme over het fenomeen Castrum Peregrini. Michiel sneed een gevoelig thema aan: hoe verhoudt zich het intieme, persoonlijke, vriendschappelijke tot het publieke domein. M.a.w., hoe kan men de wereld van Castrum Peregrini, die gedijt achter de coulissen van het toneel van alledag, tot onderwerp maken? Ik moest Michiel toegeven dat het best even wennen is om zich bloot te stellen aan een publiek waarmee we in eerste instantie geen directe band hebben. Maar wij geloven erin dat ons gezamenlijk werken en wonen alleen dan in de toekomst kan groeien wanneer wij onze handelingsruimte delen, vergroten en verdiepen. Het letterlijk los laten van objecten waaraan je cimg3811hangt is niet het echt moeilijke. Een voorbeeld is industrieel ontwerper Chris Kabel die enkele meubelen uit de Komturei door de shredder haalde en dan in een nieuwe vorm goot en andere met een zandstraal behandelde. Het zijn trouwens schitterende stukken geworden, te zien in de tentoonstelling. Moeilijk wordt het pas als de eigen leefruimte en privésfeer plotseling onderwerp van publieke interesse wordt. Dat staat op gespannen voet met elkaar, als je bedenkt dat alles bij Castrum Peregrini in beginsel uit een relatief hechte vriendengroep is ontstaan. Persoonlijk staat dan tegenover gemeengoed, terwijl het persoonlijke is waarvoor we gaan. Tot de dag van vandaag is Castrum Peregrini een onderdak voor een groep vrienden die samen met Gisèle leven en de stichting runnen. Een afgesloten, hermetische wereld beschikbaar stellen aan de maatschappij zonder de oorspronkelijkheid ervan aan te tasten mag dan een onmogelijkheid zijn, wij vinden het de moeite waard om een nieuwe vorm van organisatie te creëren waarin in ieder geval de beginselen van de stichting verankerd liggen, toen Gisèle en Wolfgang Frommel elkaar ontmoetten tijdens WOII. Daarbij vinden wij het volkomen legitiem, zelfs noodzakelijk, om geschiedenis vanuit onze situatie te bekijken, die in het hier en nu ligt. Alleen dan blijft geschiedenis haar betekenis behouden. Om de Italiaanse schrijver Thomaso de Lampedusa te parafraseren uit zijn roman De Tijgerkat: “soms moet alles veranderen opdat alles hetzelfde blijft”.

conrad-van-de-wetering

Conrad van de Wetering, vertaler van Claus Victor Bock "Untergetaucht unter Freunden" was te gast en werd getekend door Neel Korteweg

Claus Victor Bock, die vorig jaar is overleden, was een oud onderduiker die na 40 jaar weer op zijn onderduikadres was komen wonen. Zijn appartement aan de Beulingstraat was dat van een geleerde, vol boeken en prenten. Het wordt nu verbouwd. Michael Defuster, directeur van Castrum Peregrini, zal daar binnenkort gaan wonen. Voordat we de woning leeg hebben gehaald heeft Amie Dicke de contouren van zijn werkkamer vastgelegd. Er is een pasvorm van plasticfolie overgebleven, een schemer van herinnering, een sterk fascinerend beeld.

Architect en rijksadviseur infrastructuur Ton Venhoeven tekende in zijn bijdrage aan deze salonavond een denkweg via Joodse geschriften, Darwin en Nietzsche naar de filosofie van Walter Benjamin en de betekenis van film en architectuur. Met een veeg teken naar Castrum Peregrini wees hij daarbij naar het gevaar van het kopiëren van zgn. micronetwerken, bestaande infrastructuren en netwerken van een bepaalde gemeenschap. Deze kunnen alleen dor middel van vernieuwing authentiek blijven. Het epigonale leidt nergens toe. Aan wie vertelt hij het…

joachim-umlauf

Joachim Umlauf, door Neel Korteweg

Vervolgens presenteerde Joachim Umlauf , directeur van het Goethe Institut, in een notendop de samenhang van het werk van Walter Benjamin. Zijn bijdrage was een smaakmaker om het werk van Benjamin te ontdekken. Het werk van Benjamin heeft een zeer hoog politiek gehalte, dat zijn oorsprong vindt in het Marxisme. Benjamin wees bvb. op de gevaren van de esthetisering van de politiek, waardoor hij een waarschuwer voor het fascisme werd,- en vervolgens diens slachtoffer. Joachims bijdrage riep vele vragen op en ik was graag nog met hem en het publiek in gesprek gegaan. Ik had ook Michiel nog willen vragen of zijn werk aan het Aura project zijn beeld en idee van Walter Benjamin heeft doen veranderen. Moeten wij Water Benjamin opnieuw door het huis sturen met een andere focus en verkennen wat er te ontdekken valt?

Renee van Marissing heeft haar ontdekkingen uit de wereld van Castrum Peregrini in een hoorspel gevangen. Dat werd muzikaal vertolkt door Allerd van den Bremen. Het hoorspel is tijdens de tentoonstelling in de kluis van de projectruimte te horen. Daar kun je ook het stilleven zien waarop het geïnspireerd is, een stilleven dat voordien in een kunstboekenkast stond. De live uitvoering gaf je kippenvel, heel mooi.. Mijn gedachten gingen op reis in een fantastische, wonderbaarlijke en bedreigde geheime wereld. We gaan de digitale versie van het hoorspel snel als stream hier toegankelijk maken. Nu kun je het nog op de tentoonstelling beluisteren: afgesloten van de buitenwereld, de hemel in.

 

Erik Lindner door Neel Korteweg

Erik Lindner door Neel Korteweg

Erik Lindner, de dichter, verhaalde over zijn verblijf in het Spaanse grensdorpje Portbou in de Pyreneeën, waar Walter Benjamin zelfmoord pleegde. Hij las eigen werk uit die tijd voor en liet zien wat voor betekenis Walter Benjamin in zijn leven en werk had, wat het met hem deed, met zijn gedachtes,- en zijn bril….

Het was een energieke avond, vol en intensief, met enkele adempauzes. Aan het slot, tijdens het optreden van Machinefabriek, kon ik mediteren over alle woorden en indrukken tot dan toe en me weg te laten zinken in de klankruimtes die minutieus opgebouwd aan de citer en elektronische apparatuur werden ontlokt. ‘Dames en heren: de machinefabriek’, zo riep Juha van ‘t Zelfde in het begin en inmiddels is over het optreden veel getwitterd.

Menig bezoeker had ik graag nog gesproken en van gedachten gewisseld. Hier is nog de kans.cimg3829