Bevrijdingsdiner bij Castrum Peregrini i.s.m. Amsterdams Comite 4 en 5 mei zaterdag 5 mei in de Beulingstraat met optredens van Ed Spanjaard, Maarten Koningsberger, Hedy d’Ancona, Vincent Bijlo, Thomas Spijkerman & Circus Treurdier, Teresien da Silva, Erik Somers, Wichert ten Have, Christa Meindersma en Ingeborg Beugel.
Openingsspeech door Michael Defuster:
Beste buren en genodigden,
[…]
Het Amsterdamse comité heeft dit jaar een mooi plan ontwikkelt. Het heeft enkele plekken aangewezen met een bijzonder verhaal dat met de Tweede Wereldoorlog te maken heeft. Castrum Peregrini, gevestigd hier op de hoek van de Herengracht en de Beulingstraat, is er een van. Het comité wil met het vrijheidsmaal op 5 mei een nieuwe traditie opzetten: de Amsterdamse burgers vieren op die dag dat ze in vrijheid leven! En dat doen ze samen, ieder op zijn eigen manier, precies zoals Amsterdammers dat gewend zijn.
[…]
Ik begroet Gisèle d’ Ailly die dit jaar 100 wordt. Gisèle was het die tijdens de Tweede Wereldoorlog haar appartementje drie hoog, hier op de hoek van het Beulingstraatje en de Herengracht, aanbood aan de Duitse dichter Wolfgang Frommel en zijn Joodse pupillen en de onderduikers beschermde en verzorgde. Zij is de aanleiding dat we vandaag, hier op deze plek, op Bevrijdingsdag, met zijn allen de bevrijding van tirannie herdenken en tevens vieren dat we in vrijheid mogen leven. Het bijzondere aan het verhaal van Castrum Peregrini, de naam die de onderduikers aan hun schuiladres gaven en later, na de oorlog aan de uitgeverij, het bijzondere is dat Gisèle en Wolfgang Frommel de persoonlijke vrijheid van de jonge onderduikers waarborgden door hun vriendschap en door kunst en literatuur. Het huis staat dan ook vol met boeken en overal hangen tekeningen en prenten uit die tijd.
Ik begroet ook Hedy d’ Ancona die het ambassadeurschap van de manifestatie IN ME, THE PARADOX OF LIBERTY op zich heeft genomen, waarvoor onze oprechte dank en erkentelijkheid. De komende dagen en weken zullen diverse activiteiten, hier, elders in de stad en in het land, plaatsvinden rondom het simpele woord vrijheid, dat, als je er wat meer over nadenkt, een moeilijk en verwarrende begrip is dat ons allemaal aangaat, of we dat nu leuk vinden of niet.
[…]
Vrijheid, u zult dit woord vanavond nog vaker horen, is voor ons zo normaal dat we eigenlijk helemaal niet meer stilstaan bij de betekenis van dit woord. Zoals het vaker gaat: iets wat normaal gevonden wordt verdwijnt uit het gezichtsveld tot niemand meer weet dat het bestaat. Pakweg 70 jaar geleden leefde deze stad in onvrijheid, bezet door een totalitair regime. De levende herinnering aan deze gebeurtenis verdwijnt uit de maatschappij. Nochtans blijft de Tweede Wereld oorlog in het collectieve bewustzijn aanwezig als een moreel ijkpunt tussen goed en kwaad, waarbij helaas heel vaak de veronderstelling de overhand heeft dat het kwaad van buiten de landsgrenzen komt en het goede van eigen bodem is.
Zoals de laatste jaren overvloedig werd gedemonstreerd op het nationale politieke toneel klopt deze simplistische verdeling tussen goed en kwaad niet meer. Nederland werd geconfronteerd met zichzelf: binnen de eigen landsgrenzen blijkt een stevige dosis xenofobie te heersen en is een niet te veronachtzamen deel van de Nederlandse bevolking gevoelig voor populistische taal en manoeuvres. De snelheid waarmee het politieke landschap en de omgangsvormen zijn omgeslagen, benam velen de adem. De politieke en morele verwarring en onzekerheid die deze confrontaties de laatste jaren hebben veroorzaakt is voor menigeen van ons één van de onprettigste en schokkendste ervaringen van de laatste decennia geweest. Nochtans schuilt er ook een goede kant aan deze ontwikkelingen.
We weten nu dat wij, inwoners van Nederland, niet gevrijwaard zijn van de smetten van het kwaad: groepen mensen buitensluiten, haat zaaien, polariseren, collectief egoïsme, het onredelijke en ongenuanceerde…. De verlammende zelfgenoegzaamheid van een natie die trots was op haar verworven vrijheden is gelukkig genoeg verdwenen. De politieke ontwikkelingen van de laatste weken geven de hoop dat het maximum aan verdraagzaamheid ten opzichte van intolerantie is bereikt en een brede consensus is ontstaan dat de grens van onredelijkheid is bereikt.
U hoorde van mij tot nu toe vaak het woordje “politiek”. Dat komt omdat vrijheid heel erg politiek ís. Het is zelfs het hoogst haalbare politieke doel. Wie over vrijheid praat heeft het over de essentie van de politiek: het realiseren van een maatschappij waarin de burgers zich vrij voelen. Ik benadruk nogmaals: zich vrij voelen. Een van de vele paradoxale kanten van vrijheid is dat het nooit in een zuivere vorm kan bestaan. Wilt u precies kunnen doen en laten wat uw individuele behoeften ingeven, dan mag u erop rekenen dat u spoedig geïsoleerd raakt van de groep waartoe u behoort. Vindt u dat veiligheid de hoogste prioriteit heeft? Dan zult u een groot deel van uw vrijheden moeten afstaan. De betekenis van vrijheid is voor iedereen verschillend en helaas vaak tegenstrijdig: bestaat uw hoogste vrijheid uit het racen op brede autosnelwegen? Dan mag u op weerstand rekenen van diegenen die hun vrijheid in de natuur en de rust vinden.
Gelukkig leven we in een democratie, waar elke visie en levensvervulling aan bod kunnen komen in een waaier van politieke stromingen en programma’s. Een andere essentiële eigenschap van een goed functionerende democratie is dat nooit één mening of opvatting de overhand mag krijgen want anders leeft een belangrijk deel van de gemeenschap in onvrijheid. Zo bezien is vrijheid dus het in standhouden van de dialoog en het eeuwig onderhandelen tussen de verschillende belangengroepen. Kortom, het oeroude Hollandse overlegmodel, waaraan Nederland haar echte roem en voorspoed te danken heeft.
Laten we vandaag de redelijkheid gedenken, als de beste waarborg voor onze vrijheid.
Michael Defuster
[nggallery id=14]
En nog een selectie foto’s gemaakt door Rien Buter
[nggallery id=15]