11 september 2012
Gisèle d’Ailly v an Waterschoot van der Gracht wordt 100 jaar!
Dinsdag 11 september2012 zal de kunstenares Gisèle d’Ailly van Waterschoot van der Gracht haar 100e verjaardag vieren. Vorig jaar nog (29 jan. 2011) werd zij in het NOS acht uur journaal als “fenomeen” geportretteerd. Haar rijk gevuld leven is een spiegel van de eeuw.
Gisèle werd geboren in 1912 in Den Haag als jongste dochter van een beroemde Nederlandse geoloog en een Oostenrijkse barones. Als kind groeide ze op in de Verenigde Staten, spelend met leeftijdgenootjes van de Ponka indianen en als meisje schoolgaand op een kostschool aan de East Coast. Later verhuisde de familie naar Oostenrijk, naar het familiekasteel van haar moeder. Op 18 jarige leeftijd verkende zij de kunstwereld van Parijs. Midden jaren ’30, gedwongen door de beurscrach, kwam ze met haar ouders terug naar Nederland, eerst in Wijlre in Limburg, waar ze door Joep Nicolas tot glazenier werd opgeleid. Vervolgens vestigde de familie zich in Bergen NH. In januari 1941 betrok ze als zelfstandig kunstenaar een appartementje aan de Herengracht 401 te Amsterdam. Na de oorlog verwierf ze het hele pand en is er tot op heden blijven wonen.
Tijdens de bezetting creëerde ze in haar appartement een onderduikplek voor Joodse scholieren. De vriendenkring in en rond deze schuilplek bleef ook na de oorlog bij elkaar en werd bekend als Castrum Peregrini, later een culturele stichting waarvan Gisèle beschermvrouwe is. Haar uitgebreide netwerk van vrienden strekt door de hele wereld en bevat illustere namen zoals Adriaan Roland Holst, Aldous Huxley, Marguerite Yourcenar en Max Beckmann. In 1959 huwde zij Burgemeester Arnold J. d’Ailly.
In 1992 ontving zij het „Verdienstkreuz“ van de Bondesrepubliek Duitsland, in 1997 werd haar de eretitel „Rechtvaardige onder de Volkeren“ verleend met de uitreiking van Yad Vashem door de staat Israel. En op 29 januari 2011 werd zij met een Koninklijke Onderscheiding gehuldigd voor haar grote betekenis als mecenas voor de kunsten.
Als kunstenaar verwierf zij bekendheid met glas-in-lood werk zoals de ramen van de Begijnhofkerk in Amsterdam en met ontwerpen voor wandtapijten en gebruiksvoorwerpen, zoals voor de SS Rotterdam. Haar schilderwerk was in (inter)nationale tentoonstellingen te zien en is vertegenwoordigd in privé en openbare collecties.
Als oprichter en beschermvrouwe van de culturele stichting Castrum Peregrini was ze gezamenlijk met Arnold d’Ailly een belangrijke mecenas voor Amsterdam en heeft daarmee ook voor haarzelf een omgeving gecreëerd waarin ze tot op de dag van vandaag inspiratiebron en steun kan zijn.
Haar broze gezondheid maakt het programma rond haar verjaardag kort, maar feestelijk:
Op dinsdag 11 september 2012, 18 uur vindt een feestelijke ontvangst plaats in bijzijn van Burgemeester Eberhard van der Laan. Hier wordt ook het 1e exemplaar van het boekje ‘Gisèle en haar Bergense connecties’ van Maria Smook-Krikke gepresenteerd. Het programma vindt plaats in de project- en expositieruimte van Castrum Peregrini aan de Herengracht 401 (ingang Beulingstraat) in Amsterdam.
Op zaterdag 15 september opent Museum Kranenburgh in Bergen NH een intieme expositie met bruiklenen van Gisèle zelf en Stichting Castrum Peregrini. Met een toespraak van Cees van Ede en de vertoning van zijn documentaire ‘Het Steentje van Gisèle’. De schrijfster Susan Smit zal een fragment voorlezen uit haar nieuwe roman over Adriaan Roland Holst en zijn band met Gisèle.